Pamiętacie to szaleństwo? Polska moda lata 80. – opowieść o buncie w szafie

Pamiętam jak dziś zapach lakieru do włosów unoszący się w całym mieszkaniu i dźwięk suszarki katującej trwałą mojej siostry. To były lata osiemdziesiąte. Dekada absolutnych sprzeczności, gdzie za oknem szarość PRL-u, a w sercach i szafach – kolorowa rewolucja. W czasach, gdy półki w sklepach świeciły pustkami, a zdobycie czegokolwiek graniczyło z cudem, my, Polacy, staliśmy się mistrzami kreatywności. Ubranie przestało być tylko ubraniem. Stało się manifestem, biletem do innego, lepszego świata. To była nasza broń w walce z systemem i nudą. W tym artykule zabiorę was w sentymentalną podróż w czasie, by na nowo odkryć, czym tak naprawdę była polska moda lata 80. Pokażę wam, jak z niczego tworzyliśmy styl, który do dziś budzi uśmiech i inspiruje. To opowieść o prawdziwej, oddolnej i niepowtarzalnej polskiej modzie lat 80.

Szara Rzeczywistość, Kolorowe Marzenia

Żeby zrozumieć fenomen tamtych lat, trzeba na chwilę wrócić do tej specyficznej atmosfery. Stan wojenny, kryzys, kartki na wszystko. Pamiętam te puste haki w sklepach mięsnych i ocet na półkach. Zdobycie czegokolwiek było wyzwaniem. A co dopiero modnych ubrań! Państwowe sklepy oferowały co najwyżej bure koszmary, które nijak miały się do marzeń o stylu z zachodnich teledysków. Ale właśnie w tej szarości rodziła się największa pomysłowość. Moja mama potrafiła z jednej starej sukienki wyczarować spódnicę dla mnie i bluzkę dla siostry. Maszyna do szycia Łucznik pracowała po nocach, a każdy numer niemieckiej ’Burdy’, przywieziony przez kogoś z rodziny, był jak święty Graal. Wykroje kopiowało się na kalkę techniczną i podawało dalej, do sąsiadki, do koleżanki z pracy. Tak właśnie wyglądało to, jak się ubierano w Polsce w latach 80 – z pomysłem i sercem.

Prawdziwym oknem na świat były Pewexy i Baltony, gdzie za dolary można było kupić marzenia: prawdziwe dżinsy, oryginalne adidasy czy pachnące mydło Fa. Kto nie miał dewiz, liczył na paczki od rodziny z zagranicy albo polował na okazje przywożone z „handlowych” wyjazdów do Turcji czy na Węgry. To była szkoła przetrwania, która ukształtowała niepowtarzalny charakter tego, czym była polska moda lata 80. Więcej o tej epoce można przeczytać na stronach Instytutu Pamięci Narodowej.

Wielkie Ramiona, Turecki Dżins i Ortalionowy Szał

Czym więc wyróżniała się polska moda lata 80? Przede wszystkim kiczem, przesadą i miłością do syntetyków. Inspiracje płynęły szerokim strumieniem z MTV i seriali takich jak „Dynastia”. Każdy chciał mieć coś z tego kolorowego świata. Stąd te wszechobecne poduszki w ramionach, które miały dodawać animuszu i tworzyć sylwetkę odwróconego trójkąta. Były wszędzie: w marynarkach, bluzkach, a nawet swetrach.

A materiały? Królował błyszczący ortalion, z którego szyto wymarzone dresy, symbol luksusu i nowoczesności. Dżins, zwłaszcza ten turecki, był obiektem pożądania. Do tego elastyczna lycra, z której powstawały getry i stroje do aerobiku, welur i frotta. Paleta barw była równie odważna, co fasony.

Od spodni marchewek po bufiaste rękawy

Moda damska lata 80 PRL stylizacje to prawdziwy festiwal formy. Na co dzień nosiło się dżinsy, koniecznie z wysokim stanem, tzw. „marchewki” lub opinające nogi rurki. Do tego luźny sweter o kroju nietoperza, często asymetryczny, opadający na jedno ramię. Bluzki musiały być szerokie, najlepiej z bufkami lub żabotem. Prawdziwe szaleństwo zaczynało się wieczorami. Dyskotekowa moda lata 80 Polska to była eksplozja neonów, cekinów i metalicznych tkanin. Miniówki, sukienki-bombki, asymetryczne kroje – wszystko było dozwolone. Pamiętam, jak na szkolną dyskotekę założyłam fioletowe getry, do tego szeroki, różowy pas i natapirowane włosy. Czułam się jak gwiazda! Na nogach królowały botki na niewysokim słupku, szpilki, a symbolem kiczu stały się białe kozaczki. Ta niezwykła mieszanka definiowała to, jak wyglądała polska moda lata 80.

Dres i marynarka, czyli męski styl tamtych lat

Moda męska lata 80 Polska też nie była nudna. Ortalionowy, często dwukolorowy dres, był nie tylko strojem sportowym. Chodziło się w nim na zakupy, na spotkania z kolegami. To był wyznacznik statusu. Kto miał dres, ten był gość. Obok tego na co dzień królowały tureckie dżinsy i T-shirty z nadrukami, często z nazwami zespołów albo śmiesznymi hasłami. Jeśli chodzi o elegancję, to tu również nie mogło zabraknąć poduszek w ramionach marynarek. Do tego koszula we wzory i wąski krawat, zwany śledziem. Obowiązkowym obuwiem były adidasy (lub ich podróbki), trampki „Relaksy” i mokasyny. To był fundament, na którym opierała się męska polska moda lata 80.

Dodatki? Im więcej, tym lepiej!

Akcesoria moda lata 80 Polska to temat na osobną opowieść. Biżuteria musiała być duża, widoczna i najczęściej… plastikowa. Ogromne kolczyki koła, geometryczne klipsy, kolorowe bransoletki noszone po kilka na raz. Paski były szerokie, z wielkimi klamrami, i nosiło się je nie tylko w talii, ale też na biodrach, na swetrze czy tunice. Do tego saszetki-nerki, sportowe plecaki i okulary przeciwsłoneczne, najlepiej lustrzanki-pilotki. Polska moda lata 80 kochała te detale.

Tona Lakieru i Niebieski Cień do Powiek

Wygląd w tamtych latach to nie tylko ubrania. To także fryzura i makijaż, które krzyczały: „patrzcie na mnie!”. Inspiracją były gwiazdy takie jak Madonna, Kim Wilde czy nasza Beata Kozidrak. Każda dziewczyna marzyła o burzy loków, więc trwała ondulacja, zwana pieszczotliwie „barankiem”, była absolutnym hitem. Moja siostra po jednej takiej wizycie u fryzjera płakała przez tydzień, bo włosy wyglądały jak siano, ale i tak chodziła dumna. Innym trendem były mocno natapirowane włosy, utrwalone toną lakieru tak, że tworzyły prawdziwy hełm. O fryzurach z tamtej epoki możecie dowiedzieć się więcej, czytając o ikonicznych fryzurach damskich lat 80. Mężczyźni też eksperymentowali – popularna była tzw. „czeska piła”, czyli krótko z przodu, długo z tyłu. Popularna była też męska trwała, o której więcej w przewodniku po trwałej męskiej.

Makijaż lata 80 Polska był równie bezkompromisowy. Perłowe cienie do powiek, najchętniej niebieskie, fioletowe lub zielone, nakładano aż pod same brwi. Do tego gruba kreska czarną lub kolorową kredką. Na policzkach musiał być mocny róż, a usta malowano pomadkami w intensywnych kolorach, często z ciemniejszą konturówką. To był styl, który tworzył kompletny wizerunek, charakterystyczny dla polskiej mody lat 80. Jeśli chcecie spróbować go odtworzyć, zerknijcie do naszego przewodnika po makijażu lat 80.

Irokez, Glany i Depeszowska Czerń: Głos Buntu

Polska moda lata 80 to także ubranie jako manifest przynależności do subkultury. W szarym, jednolitym społeczeństwie, młodzi ludzie szukali sposobu na wyrażenie siebie i swojego buntu. Bycie punkiem czy depeszem to nie była tylko moda. To była deklaracja. Pamiętam te spojrzenia na ulicy, czasem pełne zgorszenia, czasem ciekawości. Ale my czuliśmy, że należymy do czegoś ważnego. Punkowcy z irokezami, w podartych dżinsach spiętych agrafkami i ciężkich glanach, krzyczeli swoją niezgodę na system. Fani new romantic i Depeche Mode tworzyli opozycję w postaci mrocznej elegancji, czarnych ubrań, mocnego makijażu i charakterystycznych grzywek. Był też heavy metal – skóra, ćwieki i dżinsowe katany z naszywkami ulubionych zespołów. Taka była właśnie moda alternatywna lata 80 Polska – szczera do bólu i bardzo autentyczna.

Polowanie na Modę: Bazary, Komisy i Szafa Mamy

Skoro w sklepach nic nie było, to gdzie się ubierano? Polowanie na charakterystyczne ubrania lata 80 PRL było sportem ekstremalnym. Prawdziwymi świątyniami mody były bazary, jak legendarny Stadion Dziesięciolecia w Warszawie, oraz komisy i pierwsze „ciucholandy”. Tam można było znaleźć prawdziwe perełki, często z drugiej ręki, ale za to unikatowe. Każdy taki zakup to była historia i wielka radość. Kluczowe były też szafy rodziców i dziadków – przerabianie starych marynarek, sukienek, dodawanie poduszek, skracanie, farbowanie. Tak rodziła się prawdziwa, unikatowa polska moda lata 80. A co z najmłodszymi? Dziecięca moda lata 80 Polska to była zupełnie inna bajka – królestwo ortalionowych kombinezonów, sweterków robionych na drutach przez babcie i nieśmiertelnych trampek „cichobiegów”. Więcej eksponatów z tamtych lat można zobaczyć w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.

Idole z Plakatu i Szklanego Ekranu

Skąd braliśmy te wszystkie pomysły? Inspiracje stroje lata 80 Polska czerpały z dwóch głównych źródeł. Po pierwsze – nasi rodzimi idole. Kora, Izabela Trojanowska, Beata Kozidrak – to one wyznaczały trendy. Każda dziewczyna chciała mieć taką fryzurę albo podobną skórzaną kurtkę. Zespoły takie jak Lady Pank czy Kombi kształtowały męski styl. Po drugie, i może nawet ważniejsze, był Zachód, oglądany w teledyskach puszczanych w nielicznych programach muzycznych, na kasetach video i w kolorowych magazynach. Madonna, Michael Jackson, Sabrina – to byli nasi bogowie stylu. Oglądając ich, marzyliśmy o tym, żeby polska moda lata 80 choć trochę przypominała ten kolorowy świat. I robiliśmy wszystko, żeby tak było. Więcej o kulturze tamtych lat można poczytać na Culture.pl.

Lata 80. Wracają? Jak Nosimy PRL-owski Szyk Dzisiaj

Wydawałoby się, że ta moda to zamknięty rozdział. A jednak, polska moda lata 80 przeżywa drugą młodość. Kiedy widzę dziś na ulicy dziewczynę w mom jeansach, oversize’owej marynarce z poduszkami i białych adidasach, uśmiecham się pod nosem. Elementy tamtego stylu wracają, ale w nowej, bardziej stonowanej odsłonie. Gdzie szukać takich perełek? Oczywiście w second-handach, na portalach internetowych i w szafach naszych mam. To dowód na to, że prawdziwy styl się nie starzeje, a polska moda lata 80 miała w sobie coś ponadczasowego.

Wspomnienie Dekady, Która Ubrała Nas w Kolory

Polska moda lata 80 była czymś więcej niż tylko ubraniami. To był fenomen społeczny, sposób na przetrwanie w trudnych czasach i krzyk wolności. Od chałupniczych przeróbek, przez tureckie dżinsy, po kolorowe makijaże – każdy element tej układanki opowiada historię o kreatywności, buncie i marzeniach. Choć dziś może nas śmieszyć, ta estetyka miała w sobie niezwykłą energię. To była dekada kontrastów, która pozostawiła trwały ślad w naszej kulturze i do dziś inspiruje. Styl tamtych lat powoli ustępował miejsca nowym trendom, które miały zdefiniować kolejną dekadę, o czym możecie przeczytać w naszym artykule o fryzurach damskich lat 90. Ale to właśnie polska moda lata 80 pokazała, że nawet w największej szarości można znaleźć kolory.